Trong hành trình phát triển của trẻ, những khoảnh khắc bé tự làm một điều gì đó luôn mang ý nghĩa đặc biệt. Từ việc xếp những khối gỗ đầu tiên, vẽ bức tranh bằng màu sáp, đến việc tự trồng cây hay gấp giấy origami – mỗi hoạt động đều góp phần nuôi dưỡng sự tự tin, khả năng sáng tạo và kỹ năng sống. Tại Trường Mầm non Tú Sơn, chúng tôi coi “bé tự làm” không chỉ là một hoạt động vui chơi mà là phương pháp giáo dục quan trọng, giúp trẻ học bằng trải nghiệm thực tế.
Ý nghĩa vượt xa một hoạt động thủ công
Khi nhắc đến bé tự làm, nhiều phụ huynh nghĩ ngay tới những món đồ thủ công dễ thương do con tự tay tạo ra. Tuy nhiên, ý nghĩa của nó không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn ở cả quá trình bé khám phá, thử nghiệm và hoàn thiện.
- Rèn kỹ năng vận động tinh: Khi cắt, dán, tô màu, hay lắp ghép, bé rèn luyện sự khéo léo và phối hợp tay – mắt.
- Phát triển tư duy logic: Mỗi bước trong hoạt động bé tự làm đều đòi hỏi bé phải quan sát, suy nghĩ và tìm cách thực hiện.
- Tăng khả năng giải quyết vấn đề: Nếu gặp khó khăn, bé học cách thử lại, thay đổi cách làm hoặc tìm giải pháp sáng tạo.
- Bồi dưỡng tính kiên nhẫn: Hoàn thành một sản phẩm đôi khi cần nhiều thời gian và sự tập trung – điều giúp bé rèn tính nhẫn nại.
Hoạt động “Bé tự làm” tại Trường Mầm non Tú Sơn
Ở Mầm non Tú Sơn, hoạt động bé tự làm được xem là điểm nhấn trong phương pháp giáo dục trải nghiệm. Mỗi tháng, nhà trường thiết kế các dự án và hoạt động thủ công phù hợp với chủ đề học tập, lễ hội hoặc sự kiện đặc biệt. Không chỉ giúp trẻ vui chơi, các hoạt động này còn gắn liền với bài học về khoa học, nghệ thuật, kỹ năng sống và bảo vệ môi trường.
Làm đồ chơi từ vật liệu tái chế
Trong giờ học sáng tạo, cô giáo sẽ hướng dẫn bé thu thập các vật liệu đã qua sử dụng như hộp sữa giấy, que kem, nắp chai, lon thiếc… Sau đó, bé tự làm thành những món đồ chơi ngộ nghĩnh như:
- Ô tô từ hộp sữa với bánh xe bằng nắp chai.
- Chong chóng quay tít từ que kem và giấy màu.
- Nhạc cụ mini từ lon thiếc và dây chun.
Hoạt động này không chỉ kích thích trí tưởng tượng mà còn dạy trẻ về giá trị tái chế và bảo vệ môi trường. Khi cầm trên tay món đồ chơi do chính mình làm ra, bé cảm thấy tự hào và hào hứng hơn với những lần sáng tạo tiếp theo.
Tự trồng và chăm sóc cây
Trong dự án “Vườn rau mini của bé”, mỗi em sẽ được chuẩn bị một chậu nhỏ, hạt giống (rau cải, xà lách, đậu xanh…) và đất trồng. Bé tự làm tất cả các bước:
- Cho đất vào chậu.
- Gieo hạt.
- Tưới nước hằng ngày.
- Quan sát sự thay đổi và ghi chép lại.
Quá trình này kéo dài nhiều ngày, giúp trẻ hiểu về vòng đời của cây và học được rằng kết quả chỉ đến khi ta kiên trì chăm sóc. Khi cây nảy mầm và lớn lên, niềm vui của bé được nhân đôi, đồng thời hình thành thói quen yêu thiên nhiên và trân trọng lao động.
Làm tranh nghệ thuật
Bé được tự do sáng tạo tranh từ nhiều nguyên liệu khác nhau:
- Hạt đậu, hạt ngô tạo hình cây cối, động vật.
- Lá cây khô dán thành bức tranh mùa thu.
- Giấy màu cắt dán thành phong cảnh hoặc nhân vật yêu thích.
Cô giáo đóng vai trò hướng dẫn kỹ thuật cơ bản, còn bé sẽ quyết định bố cục, màu sắc và chủ đề. Mỗi bức tranh bé tự làm đều mang dấu ấn cá nhân, phản ánh góc nhìn riêng và khả năng thẩm mỹ của trẻ. Sản phẩm hoàn thiện thường được trưng bày trong lớp hoặc triển lãm nhỏ của trường để bé tự hào khoe với bạn bè và gia đình.
Chế tạo mô hình khoa học đơn giản
Những thí nghiệm và mô hình khoa học mini luôn khiến trẻ hào hứng. Bé có thể tự làm:
- Quạt giấy chạy bằng pin.
- Mô hình cầu vồng từ ly nước và giấy thấm.
- Đèn pin mini với bóng đèn nhỏ và pin tiểu.
Qua hoạt động này, bé không chỉ vui chơi mà còn hiểu những nguyên lý khoa học cơ bản như dòng điện, chuyển động, năng lượng… Việc tự tay chế tạo và nhìn sản phẩm vận hành là trải nghiệm đầy hứng khởi, giúp trẻ thêm yêu thích khoa học và ham học hỏi.
Làm thế nào để khuyến khích bé tự làm tại nhà?
Hoạt động bé tự làm không chỉ diễn ra ở trường mà hoàn toàn có thể được bố mẹ duy trì tại nhà để trẻ tiếp tục rèn luyện kỹ năng và sự tự lập. Dưới đây là những cách hiệu quả để khơi gợi hứng thú sáng tạo của con:
Tạo không gian và chuẩn bị dụng cụ an toàn
Bố mẹ nên dành một góc nhỏ trong nhà để làm “góc sáng tạo” của bé. Ở đó, hãy trang bị bàn học vừa tầm, ghế ngồi chắc chắn, cùng các dụng cụ phù hợp với lứa tuổi như kéo lưỡi tròn, hồ dán, giấy màu, bút chì màu, băng keo, hạt đậu… Việc có không gian riêng giúp bé cảm thấy thoải mái và chủ động mỗi khi muốn bắt tay vào tự làm sản phẩm của mình.
Đừng làm thay chỉ hướng dẫn
Một trong những nguyên tắc vàng của hoạt động bé tự làm là để trẻ tự trải nghiệm và tự chịu trách nhiệm với sản phẩm. Bố mẹ chỉ nên gợi ý hoặc minh họa cách làm, sau đó để con tự thực hiện. Khi bé gặp khó khăn, hãy đặt câu hỏi gợi mở thay vì can thiệp trực tiếp. Việc mắc lỗi và tự sửa sẽ giúp con rèn khả năng giải quyết vấn đề và sự kiên nhẫn.
Khen ngợi đúng lúc, đúng cách
Lời khen có sức mạnh rất lớn trong việc khích lệ bé. Tuy nhiên, bố mẹ không nên chỉ khen thành phẩm mà hãy khen cả nỗ lực và quá trình mà bé đã bỏ ra. Ví dụ: “Mẹ thấy con rất kiên nhẫn khi dán từng hạt đậu vào bức tranh” sẽ hiệu quả hơn “Tranh đẹp quá!”. Điều này giúp bé hiểu rằng giá trị nằm ở hành trình tự làm, không chỉ ở kết quả.
Gắn hoạt động với đời sống thực tế
Bé sẽ hứng thú hơn nếu sản phẩm tự làm có thể sử dụng ngay trong sinh hoạt hàng ngày. Chẳng hạn:
- Làm hộp đựng bút cho bàn học.
- Tự làm bảng thời gian biểu để quản lý giờ học và chơi.
- Làm chậu cây nhỏ để trang trí phòng khách.
Khi thấy thành quả của mình trở nên hữu ích, bé sẽ càng yêu thích việc sáng tạo và sẵn sàng thử nhiều ý tưởng mới.
Kết luận
Bé tự làm là phương pháp giáo dục giúp trẻ phát triển toàn diện cả trí tuệ, kỹ năng và cảm xúc. Tại Trường Mầm non Tú Sơn, mỗi sản phẩm bé tự làm đều được trân trọng như một thành quả đáng tự hào. Đây là cách chúng tôi giúp trẻ học bằng đôi tay, cảm nhận bằng trái tim và ghi nhớ bằng niềm vui.
